Hoge bloeddruk? Kijk verder dan het zoutvat!
Vele mensen geloven dat zout slecht is voor de bloeddruk. Maar dit verhaal moet met een korrel zout genomen worden… Want zo simpel is het niet. Er is namelijk nog een ander wit goedje dat in hoge bloeddruk een veel grotere rol speelt …
In deze blog bekijken we een oorzaak van hoge bloeddruk die schromelijk over het hoofd wordt gezien.
bloeddruk in een notedop
Je hart werkt onvermoeibaar als een pomp die bloed door je slagaders stuurt, zodat al je organen van de nodige zuurstof en voedingsstoffen worden voorzien. Dat bloed oefent druk uit op de wanden van je bloedvaten, en die druk noemen we – je raadt het al – bloeddruk.
Bloeddruk wordt meestal gemeten ter hoogte van de bovenarm en bestaat uit twee waarden:
De bovendruk (systolische druk): de druk op je bloedvaten wanneer je hart samentrekt.
De onderdruk (diastolische druk): de druk wanneer je hart ontspant.
Een gezonde bloeddruk ligt onder de 140/90 mmHg, maar het ideale streefdoel is 120/80 mmHg.
Dit zorgt ervoor dat je bloed soepel door je lichaam stroomt zonder schade aan je bloedvaten aan te richten.
Je lichaam regelt de bloeddruk nauwgezet en gebruikt daarbij het molecule zout (natriumchloride). Zout trekt water aan en helpt zo bij het regelen van je bloedvolume en je bloeddruk.
Als je gezond bent, kan je best veel zout eten, want het overtollige zout wordt makkelijk uitgescheiden via zweet, urine en de darmen. Maar een tekort aan zout? Dat kan wél een probleem zijn.
Zout is namelijk essentiëel, niet alleen om je bloeddruk te reguleren, maar ook voor goede hydratatie, zenuwgeleiding, spierwerking, cognitie en vitaliteit!
hoge bloeddruk: een groot risico
Bij veel mensen stijgt de bloeddruk naarmate ze ouder worden. Tussen de 35 en 64 jaar krijgt bijna de helft van de mannen en een derde van de vrouwen ermee te maken. Het is een sluipend gevaar, want in het begin geeft hoge bloeddruk geen klachten. Ongemerkt kunnen je bloedvaten dan beschadigd raken, met alle gevolgen van dien: een hoger risico op een hartaanval, beroerte, hartfalen, dementie, nierproblemen en oogschade.
Dit probleem verdient dus al je aandacht!
oorzaak vaak 'onbekend'
Op een website van de Vlaamse Gemeenschap (1) lezen we dat de oorzaak van hoge bloeddruk vaak onbekend is:
Slechts in 5% van de gevallen wordt een duidelijke medische oorzaak gevonden, zoals slaapapneu, nierproblemen of hormonale stoornissen.
In 95% van de gevallen blijft de oorzaak ‘onduidelijk’, al zou een ongezonde leefstijl, zoals overgewicht, te weinig beweging, teveel alcohol ermee te maken kunnen hebben. Ook te hoge zoutinname krijgt de schuld.
Maar is zout écht het probleem?
of moeten we verder kijken dan het zoutvat?
We weten al sinds 1988, dankzij de inzichten van Gerald Reaven (2), dat er een sterke link bestaat tussen insulineresistentie en hoge bloeddruk. Sindsdien hebben verschillende studies dit verband bevestigd.
Ook Prof. Dr. Ben Bikman, expert op het gebied van insulineresistentie, stelt in zijn boek ‘Why We Get Sick’ dat er geen twijfel over bestaat: insulineresistentie en hoge bloeddruk gaan hand in hand. Bijna alle mensen met hoge bloeddruk kampen ook met insulineresistentie.
Sterker nog, de hoge insuline, die altijd gepaard gaat met insulineresistentie, is een directe oorzaak!
Hoge insuline verhoogt de bloeddruk maar liefst op 5 verschillende manieren!
1. zout- en waterretentie
De vochtbalans wordt gereguleerd door het hormoon aldosteron dat geproduceerd wordt in de bijnieren. Dit hormoon geeft aan de nieren het signaal om meer zout en water vast te houden waardoor het bloedvolume, en dus ook je bloeddruk, verhoogt.
Bij hoge insuline is aldosteron onnatuurlijk hoog en wordt er dus meer zout en water vastgehouden dan nodig. Dit heeft onvermijdelijk een verhoogde bloeddruk tot gevolg.
2. verdikking van bloedvaten
Insuline is een anabool hormoon dat celgroei stimuleert. Wanneer insulinespiegels chronisch verhoogd zijn in de bloedbaan, wordt de binnenste laag van de bloedvaten, het endothelium, dikker. Hierdoor vernauwen de bloedvaten, wat leidt tot een hogere bloeddruk.
3. verstijving van bloedvaten
Normaal helpt insuline bij de productie van stikstofmonoxide (NO), een stof die de bloedvaten ontspant en doet uitzetten. Bij insulineresistente personen werkt dit mechanisme niet goed, waardoor de bloedvaten minder kunnen verwijden en de bloeddruk stijgt.
4. activatie van sympatisch zenuwstelsel
Het sympathische zenuwstelsel reguleert vitale functies zoals bloeddruk. Insuline activeert dit systeem en zorgt voor een milde stijging van de bloeddruk. Bij chronisch verhoogde insuline kan dit bijdragen tot een chronisch verhoogde bloeddruk.
5. ongezonde veranderingen in bloedvetten
Hoge insuline bevordert de productie van sdLDL-partikels, de vorm van LDL-cholesterol die kan bijdragen aan plaquevorming in de bloedvaten. Dit leidt tot plaatselijke vernauwingen in de bloedvaten en een verdere stijging van de bloeddruk.
De echte schuldige, kan dus in vele gevallen gevonden worden in dat andere witte goedje… GLUCOSE! Glucose, of bloedsuiker, kan na jarenlang koolhydraatrijk eten, insulineresistentie veroorzaken en insuline chronisch doen verhogen.
Dus... wat zijn je opties?
zoutarm dieet en medicatie
De standaard aanpak bij hoge bloeddruk is vaak een combinatie van een zoutarm dieet en/of medicatie.
Mensen met hoge bloeddruk die hun koolhydraatrijke eetpatroon blijven volgen, is het inderdaad verstandig om zout te beperken. Door chronisch verhoogde insuline verstijven en vernauwen de bloedvaten, waardoor ze zich niet goed kunnen aanpassen aan het verhoogde bloedvolume dat zout met zich meebrengt.
Maar de vraag is: maakt dit advies je écht gezonder?
Is zoutarm eten gezond?
In een grootschalige wereldwijde studie waarin meer dan 100.000 mensen uit 17 landen werden gevolgd, bleek dat zout een belangrijke plek verdient in een gezond eetpatroon. Er werd een opmerkelijke conclusie getrokken:
De laagste sterfte en het minste risico op hart- en vaatproblemen werd gezien bij mensen die tussen de 7,5 en 12,5 gram zout per dag consumeren.
Opvallend was ook dat een lagere zoutinname zelfs nadeliger was voor de gezondheid dan een hogere zoutinname.
Nu wordt door de Hoge Gezondheidsraad aangeraden om maximaal 5g zout per dag te gebruiken (4). En wordt er geschat dat de gemiddelde Belg 8.3g zout gebruikt.
Spijtig genoeg zorgt bij een groot deel van de Belgen onderliggende insulineresistentie voor een verhoogde bloeddruk.
insuline verlagen met keto
Wanneer er geen duidelijke medische oorzaak gevonden wordt, is het zinvol om na te gaan of de insulinespiegel is verhoogd (>35 pmol/L). Dit kan eenvoudig met een nuchtere bloedanalyse.
Is dat het geval, dan ligt de oorzaak van de hoge bloeddruk hoogst waarschijnlijk bij een te hoge insulinewaarde – en die kan heel efficiënt worden aangepakt met een ketogeen eetpatroon.
Bij keto wordt de inname van koolhydraten sterk beperkt (tot <30 g per dag), waardoor de insulineproductie aanzienlijk daalt. Daardoor krijgen de bloedvaten geleidelijk hun soepelheid en veerkracht terug en kan de bloeddruk zich normaliseren.
In de praktijk zien we vaak al binnen enkele weken een merkbare verbetering. Niet zelden kan – in overleg met de arts – medicatie afgebouwd of zelfs gestopt worden.
Zout vormt dan geen bedreiging meer. Integendeel: binnen een ketogene leefstijl is voldoende zout zelfs noodzakelijk.
Het mooie is dat keto niet enkel de oorzaak van hoge bloeddruk aanpakt, maar tegelijk tal van belangrijke biologische processen weer in balans brengt die je algemene gezondheid ondersteunen.
Holistisch gezien is keto een prima oplossing. Naast een veelzijdig positief effect op hart en bloedvaten(5), worden ook ontstekingen verlaagd (5), glycatie sterk verminderd en de hormonale balans hersteld.
conclusie
Hoge bloeddruk is een sluipende aandoening die je volle aandacht verdient. Het is vaak een signaal dat er dieperliggende verstoringen in je lichaam aan de gang zijn. Wanneer er geen duidelijke medische oorzaak wordt gevonden, ligt de oorsprong vaak in insulineresistentie en een chronisch verhoogde insulinespiegel.
Naast de klassieke aanpak met medicatie en een zoutarm dieet, bestaat er ook een krachtige alternatieve route: een ketogene leefstijl. Deze aanpak richt zich op het herstellen van de onderliggende stofwisselingsproblemen en heeft – naast tal van andere gezondheidsvoordelen – een bewezen normaliserend effect op de bloeddruk. En dat zonder het vermijden van zout, een essentieel mineraal dat binnen keto opnieuw zijn waardevolle rol mag innemen.
referenties
(1) https://www.gezondheidenwetenschap.be/richtlijnen/hoge-bloeddruk
(2) Raeven GM, Banting lecture 1988, Role of insuline resistance in human disease. Diabetes 1988.
(3) M.O’Donnell et al. 2014, Urinary Sodium and Potassium Excretion, Mortality, and Cardiovascular events. NEJM 2014.
(4) https://www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshealth_theme_file/20231220_hgr-9750_advies_zout_vweb.pdf
(5) Dynka et al. 2023, The ketogenic Diet and Cardiovascular Diseases.
Geen idee hoe jouw gezondheid naar een hoger level te krijgen?
Zit je na het lezen van deze blog met vragen over je eigen situatie?
Blijf dan niet bij de pakken zitten en boek een vrijblijvend kennismakingsgesprek in!
Wie is Annick?
Een inspirerende en gepassioneerde expert in voeding, mindset en gezondheid
Dankzij haar uitgebreide achtergrond in biochemische en orthomoleculaire voedingswetenschappen, is Annick de geschikte persoon om :
- Je stap voor stap te begeleiden in het aanpakken van je lichamelijke klachten
- Je de juiste kennis mee te geven om je lichaam te leren begrijpen en een gezond leven te leiden.
Door haar persoonlijke ervaringen met eetstoornissen, begrijpt Annick als geen ander de uitdagingen waarmee jij te maken hebt bij het veranderen van je leefstijl.
Met haar uitgebreide opleiding in mindset en coaching helpt ze jou om:
- Je eigen manier van denken te leren begrijpen
- Een positieve mindset te creëren
- Ongeacht de omstandigheden te blijven kiezen voor gezonde voeding
Annick gaat samen met jou voor echte transformatie van je lichaam en je geest, zodat jij weer VOLUIT kan leven.